گاهی ممکن است فرد احساس گزگز، سوزش و یا سوزن سوزن شدن در دست یا پای خود داشته باشد. یکی از دلایل ایجاد این حس، نوراپاتی‌ها هستند. نوروپاتی به معنی آسیب اعصاب هست که در نوروپاتی محیطی، اعصاب محیطی دچار اختلال می‌شوند. اعصاب محیطی سیستم اعصاب مرکزی (مغز و نخاع) را به بقیه نقاط بدن مانند اندام‌های فوقانی، تحتانی، احشاء و اندام‌های داخلی، دهان و صورت متصل کرده و به این طریق این قسمت‌ها را عصب‌دهی می‌نماید. اگر هر کدام از ریشه‌های عصبی آسیب ببیند علائمی مانند گزگز، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و … را در ناحیه‌ای که آن را عصب‌دهی کرده‌اند، ایجاد می‌کنند. آسیب به این اعصاب ممکن است به دلایل خطرناکی ایجاد شده باشد به همین دلیل برای تشخیص آن باید هرچه زودتر به پزشک متخصص مراجعه نمود.
علائم نوروپاتی محیطی
اعصاب محیطی شامل یکسری اعصاب حسی، حرکتی و خودکار (اتونوم) هستند که آسیب در هریک از آن‌ها علائم مختص به خود را به همراه خواهد داشت.
در صورت آسیب اعصاب حسی
- حساسیت به لمس
- احساس درد تیرکشنده، سوزنی یا درد طپش‌مانند
- احساس گزگز و سوزن سوزن شدن
- احساس بی‌حسی و خواب رفتن در دست‌ها و پاها که ممکن است به ساق و بازوها هم سرایت کند
- حسی مثل پوشیدن دستکش یا جوراب تنگ
درصورت آسیب اعصاب حرکتی
- عدم هماهنگی و افتادن
- فلج یا ضعف عضلانی و احساس سنگینی در دست‌ها و پاها
- افتادن اجسام در دست
درصورت درگیری اعصاب خودکار
- افتادن فشار خون
- اسهال یا یبوست
- مشکلات گوارشی و مشکل در هضم غذا
- تعریق بیش از حد و عدم تحمل گرما
- نازک شدن پوست
- بی‌اختیاری ادرار
- عملکرد نامناسب جنسی خصوصا در آقایان
دلایل بروز نوروپاتی محیطی
- بیماری‌های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس، گیلن باره، واسکولیت نکروزان ، پلی نوروپاتی میلین زدای التهابی مزمن.
- دیابت: بیش از نیمی از افراد دیابتی دچار نوروپاتی‌ها می‌شوند.
- عفونت‌هایی مانند زونا، هپاتیت سی، جذام، دیفتری، ایدز و بیماری لایم و…
- اعتیاد و مصرف بیش‌از حد الکل که باعث ایجاد کمبود ویتامین‌ها خواهد شد.
- داروها مخصوصا در بیماران مبتلا به سرطان که شیمی درمانی می‌شوند.
- بودن در معرض سمومی مثل فلزات سنگین یا سموم شیمیایی مانند سرب و جیوه.
- بیماری‌های ارثی مثل شارکو، ماری، توث.
- تومورهایی که چه خوش‌خیم و چه بدخیم، به ریشه‌های عصبی فشار بیاورند.
- کمبود ویتامین‌های ب1، ب6، ب12، ویتامین ای ونیاسین.
- اختلالاتی در مغز استخوان مانند ناهنجاری در پروتئین خونی، سرطان استخوان، لنفوم و آمیلوایدوز.
- بیماری‌هایی مانند اختلال بافت همبند، کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های کبدی و کلیوی.
- آسیب‌ها و ضربه‌های فیزیکی یکی از شایع‌ترین دلایل بروز نوروپاتی‌هامی‌شوند. ضربه‌هایی که طی تصادفات، زمین خوردن و شکستگی وارد می‌شود. همچنین بی‌تحرکی یا طولانی‌مدت در یک موقعیت و یا استفاده بیش‌ازحد از یک ناحیه که باعث التهاب و فشار روی عصب آن ناحیه شود نیز باعث بروز نوروپاتی می‌شود مانند سندروم تونل کارپال.
تشخیص
ممکن است در ارزیابی بالینی و گرفتن تاریخچه‌ی پزشکی و تغذیه‌ای بیمار به تشخیص قطعی از بیماری دست نیابد، به همین دلیل آزمایش‌ها و تست‌های تشخیصی دیگر مانند آزمایش خون، سی‌تی‌اسکن، MRI و نوار عصب عضله ممکن است تجویز شود.
درمان نوروپاتی محیطی
با توجه به دلیل ایجاد نوروپاتی روش‌های متفاوتی می‌تواند در درمان نوروپاتی محیطی موثر باشد، شامل:
- دارودرمانی
- طیف وسیعی از داروها برای درمان این آسیب ممکن است تجویز شود مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، ضدتشنج و ضدافسردگی‌ها. استفاده کوتاه‌مدت از استروئیدها، داروها ملین درصورت یبوست، مکمل‌ها و ویتامین‌ها و…
- استفاده از بریس‌های دست و پا که می‌تواند ضعف‌های عضلانی را پوشش دهد یا استفاده از بریس‌هایی که فشار را از روی ریشه عصبی برمی‌دارد مانند استفاده از مچ‌بند طبی جهت رفع فشار از عصب مدین در سندروم تونل کارپال.
- تجویز کفش‌های طبی برای کسانی که مشکل در راه رفتن دارند یا جهت جلوگیری از آسیب پا در افرادی که دچار بی‌حسی شده اند.
-
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی از موثرترین و بی‌خطرترین روش‌های درمان در کنار دارودرمانی و رعایت نکات لازم توسط بیمار می‌باشد. روش‌های متعددی با توجه به علت ایجاد نوروپاتی ممکن است توسط فیزیوتراپیست انجام شود. مانند استفاده از لیزرها جهت ترمیم عصب آسیب‌دیده، الکتروتراپی، ماساژ و درمان دستی جهت کاهش فشار بر روی عصب، طب سوزنی و Dry Needling و تمرین‌درمانی جهت تقویت عضلات ضعیف و بهبود تعادل و انعطاف پذیری بیمار.
- گاهی شاک‌ویو نیز ممکن است استفاده شود که این روش باعث تحریک برای ساختن مویرگ‌های جدید، بهبود زخم‌ها و آسیب‌های مزمن خواهد شد.
- اوزون‌تراپی و پی‌آرپی (PRP) نیز از روش‌هایی است که موجب کمک به ترمیم بافت و کاهش فشار روی عصب از طریق کاهش التهاب خواهد شد.
- درصورتی که بیمار مشکلات زمینه‌ای داشته باشد که منجر به نوروپاتی شود ممکن است نیاز به جراحی باشد مانند جراحی خارج کردن تومورها.
- سوابق خانوادگی در بروز این مشکل بسیار موثر می‌باشد. خود بیمار می‌تواند با رعایت یکسری نکات در بهبود سریع‌تر این عارضه کمک نماید، ازجمله:
- اجتناب از مصرف ترکیبات الکلی
- رعایت رژیم غذایی سالم
- ورزش کردن به‌صورت منظم
- اجتناب از استعمال دخانیات
- محافظت از اندام‌هایی که دچار بی‌حسی شده‌اند مخصوصا در حین ضربه‌ها
- دوری از محیط‌هایی که دارای سموم شیمیایی هستند.
