عضله دوسربازویی یک عضله شناخته شده بین ورزشکاران و اکثر افراد عادی می‌باشد. درواقع عضله‌ای که موقع بازو گرفتن برجسته می‌شود، عضله دوسربازویی می‌باشد که در جلوی بازو قرار دارد. این حضله نقش بسیار مهمی هم در مفصل شانه هم در مفصل آرنج ایفا می‌نماید. سر بالایی عضله توسط دو تاندون جداگانه به کتف متصل می‌شود و با انقباض خود می‌تواند حرکاتی را در شانه ایجاد نماید. سر پایینی عضله نیز به استخوان زند زبرین (Radius) وصل می‌شود و علاوه بر خم کردن آرنج باعث چرخش به خارج در ساعد نیز خواهد شد. بنابراین آسیب رسیدن به این عضله منجر به بروز اختلالات زیادی خواهد شد.
بیشتر احتمال پارگی تاندون عضله دوسربازویی (بایسپس) در تاندون سر بلند آن است و بر اثر حرکات تکراری و طولانی مدت ابتدا دچار التهاب و تاندونیت می‌شود و ممکن است با یک حرکت پارگی کامل سر بلند تاندون دوسربازویی که به کتف متصل می‌شود مانند پرتاب نیزه، بسکتبال، شنا و ژیمناستیک احتمال بروز این پارگی بیشتر می‌باشد. اگر این عارضه رخ دهد محدودیت شدیدی در دامنه و قدرت خم کردن بازو ایجاد نمی‌شود زیرا هنوز یک سر عضله به مبدا خود متصل است.
در موارد نادر ممکن است به علت ضربه‌ی مستقیم یا در افراد میانسال براثر بلند کردن اجسام خیلی سنگین، پارگی در سر انتهایی تاندون عضله دوسربازویی (که به استخوان زند زبرین (رادیوس) در مفصل آرنج می‌چسبد) اتفاق می‌افتد. در این وضعیت فرد درد شدید همراه با صدای پارگی احساس می‌کند. کم‌کم شدت درد کاسته می‌شود و به دلیل پارگی کامل تاندون، حجم عضله به بالا کشیده می‌شود و در ظاهر دست علاوه‌بر کبودی و تورم، یک برجستگی گرد نیز در قسمت جلو و بالای بازو مشاهده خواهد شد. در این نوع پارگی فرد دیگر قادر نیست به صورت ارادی و بدون کمک آرنج خود را خم کند.
دلایل پارگی تاندون عضله دوسربازویی
- انجام دادن حرکات مکرر و طولانی مدت مخصوصا در ورزشکاران با فعالیت‌های تکراری دست در بالای سر و استفاده بیش‌ازحد از مفصل شانه مانند نقاش‌ها
- ضربه مستقیم به تاندون عضله چه به سر ابتدایی و نزدیک به شانه (پروگسیمال) چه سر انتهایی و نزدیک به آرنج (دیستال)
- افزایش سن، فرسایش و ضعیف شدن تاندون عضله به مرور زمان
- سندرم گیرافتادگی شانه (Impingment syndrome) که باعث می‌شود تاندون دوسربازویی بافت‌های نرم بین سر استخوان بازو و زائده آکرومیون کت
- تف تحت فشار قرار گیرد. این اختلال به مرور باعث نازک و ضعیف شدن تاندون می‌شود و تاندون را مستعد پارگی کامل می‌نماید.
- کشیدگی ناگهانی در شانه و آرنج
علائم پارگی تاندون عضله دوسربازویی
پارگی سر بلند تاندون عضله دوسر بازویی که به کتف متصل می‌شود معمولا با پارگی دیگر تاندون‌های چرخاننده‌ی کتف رخ می‌دهد و نسبت به پارگی سر کوتاه آن شیوع بیشتری دارد.
- در پارگی‌ها در اثر سانحه فرد احساس صدای پارگی را خواهد داشت.
- ظهور یک برجستگی در قسمت جلوی بازو
- تورم شانه (اگر سر بالایی دچار پارگی شده باشد)
- کبودی
- افزایش درد ناگهانی و سپس کاهش درد
- ناتوانی در خم کردن آرنج (درصورتی که پارگی سر تحتانی عضله اتفاق بیفتد)
- اختلال در عملکرد مفصل شانه
- احساس تق‌تق در شانه با پارگی کامل سر بالایی عضله حین حرکت مفصل شانه
گاهی پارگی تاندون عضله دوسربازویی به‌صورت جزئی اتفاق می‌افتد که به آن تاندونیت نیز می‌گویند. در این مرحله خیلی مهم است که درمان به صورت کامل انجام شود. چراکه درصورت مزمن شدن آن احتمال پارگی کامل افزایش می‌یابد. تاندونیت این عضله معمولا با درد، التهاب و سوزش همراه است و در ورزشکارانی که حرکات زیادی با دست خود انجام می‌دهند مانند شنا و بیسبال شایع می‌باشد.
تشخیص پارگی تاندون دوسربازو
پزشک پس از گرفتن شرح حال از بیمار، سابقه‌ی آسیب قبلی و یا ضربه و ارزیابی بالینی ناحیه تست‌های مربوط به تشخیص پارگی را از بیمار می‌گیرد. همچنین قدرت عضله را با گرفتن حرکاتی از بیمار مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
علاوه بر این برای تشخیص آسیب به بافت استخوانی که بیشتر در ضربات مستقیم محتمل است عکس رادیوگرافی از ناحیه گرفته می‌شود.
برای تشخیص آسب‌های وارده به بافت نرم مانند تاندون و رباط و بررسی شدت آسیب نیاز است MRI یا سی‌تی‌اسکن از عضو به‌عمل آید.
درمان پارگی تاندون دوسربازویی
درصورتی که پارگی کامل در سر پایینی تاندون باشد حتما نیاز است که مورد عمل جراحی قرار گیرد زیرا عملکرد خم شدن آرنج به‌طور کامل از بین می‌رود. پس از جراحی نیاز است که آرنج بین 1 تا 2 ماه بی‌‌حرکت بماند. پس از آن بیمار به فیزیوتراپی ارجاع داده خواهد شد تا روی دامنه‌ی حرکتی و قدرت عضلانی اندام فوقانی به‌طور تخصصی کار شود. در این مرحله فیزیوتراپیست با انجام درمان‌های دستی (ماساژ، موبیلیزیشن، MET، مایوفاشیال، ریلیز و…) و همچنین تمرین درمانی و استفاده از دستگاه‌های مختلف باعث افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و بافت‌های نرم اطراف مفضل آرنج شده و دامنه حرکت خم و صاف کردن آرنج به تدریج به‌دست می‌آید. علاوه بر انجام تمرینات استرچی و تقویتی برای عضلات مربوط به آرنج لازم است طی دوره‌ی فیزیوتراپی تمریناتی برای تقویت عضلات کتف و شانه و عضلات مچ دست و انگشتان نیز به بیمار آموزش داده شود. زیرا طی مدت بی‌حرکتی عملکرد مفاصل بالایی و پایینی نیز تحت تاثیر آسیب وارده، افت می‌کند. درصورتی که پارگی سر دیستال عضله‌ی دوسربازویی کامل نباشد، می‌توان با درمان‌های غیر تهاجمی مانند بی‌حرکتی موقت، فیزیوتراپی، استفاده از بریس، داروهای ضدالتهاب غیراستیروئیدی و تمرین درمانی باعث بهبود آسیب شد. البته در افراد ورزشکار ممکن است آسیب و پارگی نیمه کامل نیز جراحی شود.
در مواردی که پارگی سر پروگسیمال عضله باشد و از ناحیه شانه آسیب دیده باشد معمولا با موارد غیر جراحی و غیرتهاجمی سعی می‌شود علائم بیمار بهبود یابد و روی دامنه‌ی حرکتی و تقویت عضلات ناحیه کتف و شانه با انجام تمرین درمانی و درمان‌های دستی کار شود تا عملکرد بیمار به حداکثر خود برسد. برای ورزشکاران حرفه‌ای انجام عمل جراحی برای بازگشت به ورزش توسط پزشک پیشنهاد می‌شود و مهم است که عمل پس از آسیب انجام شود تا از کوتاهی تاندون جلوگیری شود. پس از عمل جراحی و گذراندن دوره نقاهت بیمار احتیاج به انجام دوره‌ای توانبخشی در بهترین مرکز فیزیوتراپی سعادت اباد(افق روشن) خواهد داشت تا آمادگی لازم را جهت بازگشت به ورزش حرفه‌ای خود کسب نماید و از بازگشت مجدد آسیسب جلوگیری شود.
