بیماری روماتیسم یک بیماری خود ایمنی است. یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های خود بدن حمله کرده و موجب تخریب آنها می‌شود و اگر حمله‌ی سیستم ایمنی به مفاصل ران و لگن باشد، غضروف مفصلی دچار التهاب و از بین رفتن غضروف مفصلی می‌شود. روماتیسم می‌تواند مفاصل دیگر، ریه‌ها، قلب و … را نیز درگیر نماید احتمال ابتلا در زنان بیشتر از مردان بوده و معمولا بین سنین 40 تا 60 سال بیشتر دیده می‌شود. البته ممکن است در هر سنی علائم خود را بروز دهد. حدود 15 تا 28 درصد افرادی که به روماتیسم دچار هستند از درگیری مفصل ران رنج می‌برند.
دلایل روماتیسم لگن و مفصل ران
هنوز دلیل قطعی برای بروز این بیماری شناخته نشده است اما متخصصان احتمال می‌دهند که یک سری فاکتور در ایجاد آن نقش دارند مانند :
- ژنتیک و وراثت
- چاقی و اضافه وزن
- کمبود ویتامین D
- سابقه‌ی عفونت مفصل ران
- تغییرات هورمونی
- سیگار کشیدن (احتمال ابتلا به روماتیسم لگن در افراد سیگاری 3 برابر افراد دیگر است)
- عوامل محیطی (در معرض موادی مانند سیلیکا و آربست قرار گرفتن احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد).
علائم روماتیسم لگن و مفصل ران
- درد در مفصل ران که تا کشاله‌ی ران و باسن هم انتشار می‌یابد.
- درد با راه رفتن و یا ایستادن تشدید می‌یابد.
- تورم مفصل ران و لگن
- لنگیدن حین راه رفتن
- دردی که صبح‌ها یا پس از مدتی بی‌حرکتی بد‌تر می‌شود و با فعالیت کاهش می‌یابد.
- کاهش وزن
- خشکی مفصل
- در موارد شدید درد همیشگی می‌شود
- تب و خستگی
- حساسیت به لمس
- محدودیت حرکتی
- ضعیف شدن و آتروفی عضلات اندام تحتانی سمت مبتلا
- به علت تخریب غضروف مفصلی، سر استخوان ران و حفره‌ی لگن، اندام تحتانی سمت مبتلا مقداری کوتاه می‌شود.
- احساس سوزش و حساسیت به لمس موارد شدید.
- در موارد پیشرفته‌ی بیماری احتمال ترک و شکستگی مفصل ران وجود دارد.
تشخیص روماتیسم لگن و مفصل ران
پزشک علاوه‌بر پرسیدن سئوال‌هایی در مورد نوع درد، محل آن و زمان بروز درد نشانه‌های آن را نیز بررسی می‌نماید مانند چک کردن دامنه‌ی حرکتی مفصل و بررسی لنگیدن حین راه رفتن و اختلاف احتمالی طول اندام‌های تحتانی با هم و آتروفی عضلانی، پزشک همچنین جهت بررسی میزان تخریب مفصلی از عکس رادیوگرافی ناحیه لگن و مفصل هیپ (مفصل ران) کمک می‌گیرد. برای بررسی عامل روماتیسمی در احتمال ایجاد مشکل، انجام آزمایش خون تجویز می‌شود. MRIو سی‌تی‌اسکن در برخی موارد کاربرد دارد.
درمان روماتیسم لگن و مفصل ران
متاسفانه هنوز درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما راه‌های درمانی زیادی وجود دارد که به کنترل و بهبود علائم و تخریب مفصلی کمک نماید و عوارض ناشی از این اختلال را از بین ببرد.
- دارو‌درمانی: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن جهت کاهش درد و التهاب کاربرد دارد. دارو‌هایی برای فروکش کردن روماتیسم (که شامل ترکیبات کورتیکو استروئیدی هستند، مانند سولفاسالازین و متوترکسات) توسط پزشک تجویز می‌شود. گاهی اوقات مصرف خود استروئید‌ها که برای کاهش علائم ناشی از روماتیسم داده می‌شود، خود عوارضی دارد که منجر به آسیب به سر استخوان مفصل ران مااند نکروز (سیاه شدن استخوان) و پوکی استخوان خواهد شد ولی جهت کنترل این بیماری لازم است که این دارو‌ها استفاده شود.
- اجتناب از قرار دادن مفصل در معرض سرما
- فیزیوتراپی: با هدف کنترل و بهبود علائم بیمار مانند کاهش درد و التهاب و افزایش دامنه‌ی حرکتی و انعطاف‌پذیری عضلات، تقویت عضلات دچار آتروفی و بهبود راه رفتن و حفظ استقلال عملکردی فرد انجام می‌شود، در این روش فیزیوتراپیست با توجه به علائم بیمار ممکن است خدماتی مانند تحریکات الکتریکی، اولتراسوند، درمان‌های دستی ، طب سوزنی و Dry needling(|سوزن خشک)، مگنت تراپی، تکار‌تراپی، تمرین‌درمانی و … را ارائه می‌نماید. همچنین فیزیوتراپیست تمرینات مناسب منزل را به بیمار آموزش می‌دهد که لازم است برای جلوگیری از پیشرفت بیماری به طور منظم توسط بیمار انجام شود. بیمار ممکن است به منظور سهولت در تحرک از وسایل کمکی مانند واکر، عصا و … استفاده نماید (نحوه‌ی صحیح استفاده از انها توسط فیزیوتراپیست به بیمار یاد داده می‌شود).
- تزریق کورتون در داخل مفصل که بعضی از بیماران پس از 2 تا 5 روز از زمان تزریق دردشان کاهش می‌یابد. اگر پس از 10 روز از تزریق، هیچ بهبودی دیده نشد لازم است روشهای درمانی دیگری انجام شود.
- جراحی: در صورتی که درمان‌های غیر تهاجمی برای بیمار مفید واقع نشود، درمان با روشجراحی انجام با روش جراحی انجام خواهد شد. جراحی این ناحیه با روشهای مختلف و جهت رسیدن به اهداف متفاوت صورت می‌پذیرد و به عواملی مانند سن و روند پیشروی بیمار، وضعیت مفصل لگن و سلامت عمومی بیمار و … بستگی دارد.
- سینووکتومی: در مراحلی که هنوز غضروف مفصلی درگیر نشده و فقط غشای سینوویال (غشای داخلی مفصلی که پوشاننده مفصل بوده و علاوه بر ان مایع مفصلی را نیز ترشح می‌کند) را تحت تاثیر قرار داده است، پزشک قسمتی یا همه‌ی این غشا را بر می‌دارد. زیرا با درگیر شدن غشای سینوویال مواد مخرب غضروف مفصلی از آن ترشح خواهد شد و این اقدام از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌نماید.
- جراحی: تعویض مفصل ران یکی از رایج‌ترین جراحی‌ها به دلیل روماتیسم مفصل ران می‌باشد، در این روش معمولا گوی و کاسه‌‌ی مفصل هیپ تعویض شده و مفصل مصنوعی از جنس پلاستیک یا فلز جایگزین خواهد شد برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تعویض مفصل ران کلیک نمایید.
- جراحی دکمپرس: از عوارض استفاده از داروهای روماتیسمی که کورتونی هستند، سیاه شدن یا نکروز سر استخوان ران به دلیل اختلال در خون‌رسانی مناسب می‌باشد. در مراحل اولیه این عارضه که سر استخوان ران هنوز تغییر شکل نداده باشد، پزشک این روش را انجام می‌دهد. عمل جراحی مفصل ران ممکن است با عوارضی همراه باشد از جمله لخته شدن خون و آمبولی، عفونت، خونریزی، نامساوی شدن طول مفصل در جراحی و … که دوره‌ی نقاهت پس از جراحی بسیار مهم بوده تا از بروز برخی از آنها جلوگیری شود. پس از عمل جراحی بیمار لازم است که شروع به راه رفتن (گاهی با عصا) کند و فیزیوتراپی برای شروع توانبخشی جهت بهبود قدرت و دامنه‌ی حرکتی مفاصل و بازگشت فعالیت‌های روزمره انجام خواهد شد.
