مفصل زانو از سه استخوان ران، ساق و کشکک تشکیل شده که استخوان ران و ساق بالا و پایین مفصل را تشکیل می‌دهند و استخوان کشکک در جلوی سر استخوان ان قرار دارد. این استخوان از بالا به وسیله‌ی تاندونی به عضله چهار سر ران و از پایین به سر استخوان تیبیا (درشت‌نی) متصل می‌شود. در حین حرکت خم و راست شدن زانو کشکک در شیاری روی سر استخوان ران به نام شیار تروکلئا، به بالا و پایین می‌لغزد. به دلایل مختلفی از جمله اختلال در آناتومی کشکک و تروکلئا، ضربه مستقیم و… این راستای حرکت به‌هم می‌ریزد و کشکک از این شیار خارج می‌شود و این کار باعث درفتگی یا نیمه دررفتگی کشکک می‌شود. لازم است بدانید دررفتگی زانو با دررفتگی کشکک متفاوت می‌باشد. در دررفتگی زانو سر استخوان ران روی سر استخوان ساق (تیبیا) منطبق نمی‌باشد و جا‌به‌جا شده است. این اتفاق کمتر از دررفتگی کشکک رخ می‌دهد.
علائم دررفتگی و جابه‌جایی کشکک
- تغییر وضعیت قرارگیری استخوان کشکک در مقایسه با زانوی مقابل
- گاهی لق شدن و تحریک بیش از حد زانو در مقایسه با کشکک پای دیگر
- درد در هنگام ایستادن و عدم تحمل وزن
- تورم و کبودی
- حساسیت به لمس
- عدم توانایی زانو در خم و راست شدن
دلایل دررفتگی و جابه‌جایی کشکک
هر یک از موارد زیر و یا ترکیبی از آنها می‌تواند در بروز این عارضه نقش داشته باشد:
- ضربه مستقیم به زانو
- تغییر جهت ناگهانی و شدید به خصوص در دویدن با سرعت بالا
- وجود آسیب‌های قبلی که بافت‌های نرم پایدار کننده‌ی زانو را ضعیف کرده است
- ناهنجاری و اختلال در راه رفتن
- کم بودن عمق شیار تروکلئا
- پهن بودن لگن
- جنسیت (در زنان به دلیل آناتومی خاصشان احتمال بروز آن بیشتر از مردان است)
- چاقی و قد بلند نیز احتمال بروز آسیب را افزایش می‌دهد
تشخیص
پزشک پس از ارزیابی بالینی بیمار و مقایسه کردن هر دو زانو به تشخیص این عارضه می‌رسد. جهت بررسی بیشتر آسیب و احتمال آسیب به غضروف و بافت‌های نرم اطراف آزمایشات تشخیصی مانند عکس رادیوگرافی X-Ray و MRI درخواست می‌شود
درمان دررفتگی و جابه‌جایی کشکک
- کمپرس یخ به مدت 10 تا 15 دقیقه و 3 تا 4 بار در روز
- بانداژ زانو جهت کاهش درد و التهاب
- استراحت و اجتناب از حرکت بیش‌از حد زانوی آسیب دیده
- بالا نگه داشتن پا (به‌طوری که از سطح قلب بالاتر باشد مثلا دراز کشیده و زیر پای خود چند بالش قرار دهید)
- استفاده از بریس زانو با هدف فیکس کردن زانو به خصوص در دررفتگی کشکک
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی جهت کاهش درد و التهاب
- فیزیوتراپی: یکی از بهترین روش‌های موثر در درمان دررفتگی و جابه‌جایی های کشکک زانو می‌باشد. می‌تواند با استفاده از دستگاه‌های ضد درد و التهاب، لیزر و مگنت، تکار و… جریان خون ناحیه را افزایش داده و به تغذیه بهتر بافت آسیب‌دیده کمک نماید در نتیجه ترمیم بافت سریع‌تر امکان پذیرد. همچنین در فیزیوتراپی با زدن چسب‌هایی به نام کینزیوتیپ توسط فیزیوتراپیست مجرب کشکک می‌تواند در وضعیت صحیح خود قرار گیرد و حس عمقی مفصل افزایش یابد تا از بروز مجدد همین آسیب جلوگیری شود. تمرین‌های استقامتی، قدرتی و کششی نیز می‌تواند آمادگی عضلات اطراف زانو را افزایش دهد تا از فشارهای وارده به مفصل زانو جلوگیری کنند و بیمار سریع‌تر به فعالیت‌های قبلی خود بازگردد.
- آب‌درمانی
- عمل جراحی: در صورتی که علائم بیمار با درمان‌های غیرتهاجمی کاهش نیافت یا بیمار به صورت پی‌درپی دچار درفتگی یا جابه‌جایی در کشکک زانو شود پزشک ممکن است با انجام عمل جراحی ثبات داخلی و اتصالات کشکک را افزایش دهد. روش‌های مختلفی از عمل جراحی وجود دارند که پزشک با توجه به علائم بیمار و علت بروز آسیب نوع جراحی را انتخاب می‌نماید. پس از جراحی بیماران معمولا به فیزیوتراپی ارجاع داده می‌شوند. تا روند توانبخشی پس از جراحی را شروع نمایند. فیزیوتراپیست با هدف کاهش عوارض پس از جراحی، بهبود عملکرد عضلات، افزایش قدرت و انعطاف پذیری آنها، افزایش دامنه حرکتی و رفع خشکی مفصلی، بهبود تعادل بیمار و آموزش نحوه‌ی صحیح راه رفتن و انجام فعالیت‌ها و ورزش حرفه‌ای قبلی بیمار اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
