آرتروز زانو معمولاً در سنین 65 سال به بالا بیشتر شایع است اما ممکن است از سنین پایین‌تر خود را نشان دهد. در 40% افراد فقط در عکس رادیوگرافی نشانه‌های آرتروز زانو دیده می‌شود ولی هیچ گزارشی از این بیماری نمی‌دهند. در این مقاله از فیزیوتراپی افق روشن قصد داریم به سوال های آرتروز زانو چیست؟ آیا آرتروز زانو درمان دارد؟ پاسخ دهیم. پس از شما دعوت می‌کنیم تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.
ساختار مفصل زانو
بزرگ‌ترین مفصل بدن ما زانو است. مفصل زانو در حین فعالیت‌های مختلف بدن میزان فشار متفاوتی را تحمل می‌کند. برای مثال حین راه رفتن 1.5 برابر وزن بدن و در حین بالا رفتن از پله‌ها 3 تا 4 برابر وزن بدن را تحمل می‌کند. این فشارها همگی به غضروف مفصلی که پوشاننده سر استخوان تیبیا (درشت نی) و سر استخوان فمور (ران) هستند، اعمال می‌شود. وظیفه غضروف در زانو تسهیل حرکت آن و جذب فشارها است. به مرور زمان با افزایش سن و فشارهای کنترل نشده روی مفصل زانو، غضروف مفصلی خاصیت کشسانی خود را از دست می‌دهد. سفت و سخت شده و در نقاطی ترک می‌خورد و کم کم ممکن است فرسوده شود. تا جایی که در سطحی از مفصل غضروف نازک شده یا از بین برود.
بنابراین با کاهش ضخامت غضروف، حین حرکت دو سطح استخوان به هم ساییده می‌شود و علاوه بر ایجاد التهاب و درد در ناحیه به مرور زمان زائده‌های استخوانی دردناکی در محل آن شکل می‌گیرد. به این فرایند تخریب غضروف مفصلی و به پیامدهای پس از آن استئوآرتریت یا آرتروز می‌گویند.
دلایل بروز آرتروز زانو
از رایج‌ترین مشکلات زانو می‌توان به آرتروز آن اشاره نمود. عوامل زیادی می‌تواند در ایجاد آرتروز زانو به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تاثیرگذار باشد. ازجمله:
- آسیب دیدگی‌های قبلی زانو مثل شکستگی استخوان یا مفصل زانو، پارگی مینیسک یا رباط و…
- اضافه وزن و افزایش وزن ناگهانی
- افزایش سن
- عوامل ژنتیکی
- سبک زندگی نادرست (استفاده بیش‌ازحد، طولانی مدت و حرکات تکراری)
- ورزش‌های حرفه‌ای که به زانو آسیب می‌زنند
- ضعف عضلات اطراف ران
- بی‌تحرکی
- وجود زانو پرانتزی و ضربدری و انحرافات مچ پا مانند صافی کف پا و…
- استفاده از کفش‌های نامناسب مانند کفش پاشنه بلند
آرتروز زانو چه علائمی دارد؟
- درد و التهاب اطراف مفصل زانو
- صدا دادن زانو (clicking) همراه با درد
- خشکی مفصل به‌خصوص خشکی صبحگاهی بعد از بیدار شدن از خواب و راه رفتن اولیه پس از آن
- کاهش دامنه حرکتی (خم کردن کامل یا محدودیت در صاف کردن کامل زانو)
- تورم اطراف مفصل (به اصطلاح آب آوردن مفصل)
- تشدید درد هنگام فعالیت
- تشدید درد پس از انجام فعالیت و با شروع استراحت کردن
- افزایش درد هنگامی که مفصل در معرض سرما قرار گیرد
- احساس ضعف و ناتوانی در حرکت در موارد شدید
از علائم آرتروز زانو در جوانی نیز می‌توان به موارد بالا اشاره کرد.
تشخیص آرتروز زانو
پزشک متخصص و یا فیزیوتراپیست ماهر با گرفتن سابقه بیمار و معاینات بالینی به تشخیص نسبی از بروز آرتروز دست می‌یابند. اما برای تشخیص دقیق‌تر میزان آسیب و تخریب مفصلی انجام عکس رادیوگرافی (x_ray) یا آزمایش خون برای تشخیص علت ایجاد آرتروز توصیه خواهد شد. گاهی علاوه بر برسی آرتروز نیاز است بافت‌های نرم اطراف زانو نیز بررسی شود در این صورت نیاز به گرفتن عکس MRI است.
آرتروز زانو چگونه درمان می‌شود؟
آرتروز مفصل درمان قطعی ندارد اما با روش‌های درمانی نوین می‌تواند تا حد زیادی پیشگیری و کنترل شود و علائم بیمار فروکش کند. هرچه زودتر به فکر بهبود و درمان این مشکل بیفتید احتمال بهبود بالاتر می‌رود. روش‌های درمانی متفاوتی می‌تواند به بهبود آرتروز کمک نماید، از جمله:
- فیزیوتراپی
- آب درمانی
- تزریق کورتیکواستروئیدها، تزریق ژل و پی‌آرپی (PRP)
- انجام سرما و یا گرما درمانی جهت کاهش درد و التهاب
- استفاده از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی
- ورزش و تمرینات مناسب برای تقویت عضلات اطراف زانو
فیزیوتراپی برای آرتروز زانو
فیزیوتراپی از جمله روش‌های درمانی است که بیماران مبتلا به آرتروز مفصلی با انجام به موقع و مرتب آن می‌توانند از پیشرفت بیماری خود جلوگیری نموده و علائم بیماری را در بیشتر مواقع به طور کامل برطرف کنند. انجام فیزیوتراپی در مراحل اولیه بیماری خیلی موثرتر است نسبت به فیزیوتراپی در موراد آرتروز شدید. خدمات متفاوتی در فیزیوتراپی می‌تواند به‌کار گرفته شود. این خدمات در افق روشن، فیزیوتراپی خوب در سعادت آباد با توجه به علائم بیمار و شدت آسیب که توسط فیزیوتراپیست تشخیص داده می‌شوند به بیمار ارائه داده می‌شود. از این روش‌ها می‌توان به موراد زیر اشاره کرد.
- الکترو تراپی برای کاهش درد و التهاب
- لیزر تراپی (کم توان و پر توان) برای کمک به ترمیم بافت آسیب دیده
- مگنت تراپی
- تکار تراپی
- الکترو اکوپانچر
- سوزن خشک و طب سوزنی
- کینزیوتیپ
- منوال تراپی
- درمان‌های دستی و ماساژ
- MET
- تمرین درمانی و…
برای پیشگیری و کنترل آرتروز، فیزیوتراپیست توصیه‌هایی به بیماران می‌کند که رعایت آن‌ها می‌تواند تاثیر به‌سزایی در بهبود بیمار داشته باشد.
- استفاده از توالت فرنگی
- نشستن روی صندلی به جای نشستن روی زمین
- استفاده از عصا یا بریس‌های زانو برای موارد شدید
- اجتناب از پله بالا یا پایین رفتن (در صورتی که مجبور به استفاده از پله بودید با پایی که سالم است یا کمتر درد می‌کند به بالا رفته و در زمان پایین آمدن از پله‌ها پایی که بیشتر درد می‌کند را اول به پایین بگذارید)
- اجتناب از ایستادن طولانی مدت
- استفاده از کفش‌های مناسب و طبی
- محافظت زانو در برابر سرما و باد خنک
- ماساژ زانو با روغن‌های گیاهی نرم کننده و ضد درد
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
- کاهش وزن
جراحی آرتروز زانو
در صورت عدم بهبود بیمار با هیچ کدام از موارد فوق، عمل جراحی آرتروز زانو با هدف تعویض مفصل زانو و گاهی همراه آن اصلاح راستای نامناسب اندام تحتانی مانند اصلاح پای پرانتزی و ضربدری (استئوتومی زانو) انجام خواهد شد. همچنین افرادی که نیاز به تعویض مفصل زانو دارند بهتر است یک دوره درمان فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و آماده سازی قبل عمل داشته باشند تا درصد موفقیت عمل بالا برود.
برای درمان آرتروز زانو چه بخوریم؟
عادات غذایی مخرب می‌تواند روی بسیاری از اختلالات و بیماری‌های بدن تاثیر منفی داشته باشد. برای مثال با تنظیم برنامه غذایی می‌توان تا حدی آرتروز زانو را درمان کرد. سیتوکین‌ها یکی از مهم‌ترین عامل تخریب غضروف‌ها در بدن هستند. اما اگر بدن امگا 3 کافی داشته باشد باعث جلوگیری از تولید سیتوکین‌ها در بدن می‌شود.
با مصرف شاه ماهی و جگر ماهی می‌توان امگا 3 بدن را تامین کرد. از طرفی ویتامین D برای سلامت و تقویت غضروف‌ها موثر هستند. پس با مصرف تخم مرغ آب پز می‌توان ویتامین دی بدن را تامین کرد. ویتامین‌های آ، ث، کا و فیبرهای موجود در سبزیجات باعث کاهش تخریب مفصل می‌شود. به همین دلیل بهتر است سبزیجات و میوه‌های زیر را در برنامه غذایی خود داشته باشید.
- هویج
- کاهو
- کدو
- گوجه
- زیتون
- کلم
- آواکادو
- موز
- گردو
- کشمش
- پسته
غذاهای مضر برای آرتروز زانو؟
برخی از افراد برای درمان بیماری ابتدا مصرف دارو را در اولویت قرار می‌دهند. اما غافل از اینکه برنامه غذایی آن‌ها می‌تواند دلیل مهمی برای پیشرفت بسیاری از بیماری‌ها باشد. برای مثال افرادی که با عارضه آرتروز زانو دست و پنجه نرم می‌کنند نباید برخی از مواد غذایی را مصرف کنند.
غذاهای فرآوری شده
غذاهای فرآوری یا محصولات نیم پز شده مواد افزودنی بسیاری دارند. این مواد حاوی چربی‌های ترانس هستند که باعث افزایش التهاب در بدن می‌شود. در نتیجه آرتروز را در بدن تشدید می‌کند.
اسیدهای چرب امگا 6
روغن آفتابگردان، ذرت، بادام‌زمینی، سویا و گوشت برخی از حیوانات حاوی اسیدهای چرب امگا 6 هستند. امگا 6 در مقادیر کمی برای بدن لازم و ضروری است اما مصرف بیش از حد آن مواد شیمایی را تحریک کرده و موجب التهاب می‌شود.
جایگزین‌های قندی و شکر
شیرینی، شکلات، اب نبات و نوشابه شکرهای تصفیه شده هستند که مصرف آن‌ها در بدن باعث تولید پروتیئن سیتوکین می‌شود. سیتوکین به مرور زمان غضروف‌های بدن را تخریب می‌کنند. در نتیجه این موضوع باعث التهاب و آرتروز در بدن فرد می‌شود.
گوشت قرمز
کلسترول بالا التهاب را افزایش می‌دهد. از مصرف گوشت قرمز خودداری کنید زیرا وجود چربی‌های اشباع شده در گوشت باعث افزایش کلسترول می‌شود. AGE مواد دیگری در گوشت است که با مصرف آن التهاب بدن بیشتر می‌شود. برای مثال غذاهای سرخ شده از جمله سیب زمینی علاوه بر AGE حاوی چربی ترانس نیز هستند.
قرص آرتروز زانو
NSAID به داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی گفته می‌شود که برای درمان آرتروز موثر هستند. این دسته از داروها درد را در بدن فرد کاهش می‌دهد.
- دیکلوفناک
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
برخی از داروهای بالا را می‌توان بدون نسخه از داروخانه تهیه کرد. اما اگر به دوزهای بالاتری نیاز باشد حتماً باید پزشک آن را تجویز کند.
درمان قطعی آرتروز زانو با ورزش
آیا ورزش برای آرتروز زانو ضرر دارد؟ ورزش برای سلامتی لازم و ضروری است. اما افرادی که با برخی از عارضه‌ها مانند آرتروز زانو دست و پنجه نرم می‌کنند، انجام برخی از ورزش‌ها برای آن‌ها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. ورزش‌هایی مانند پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری به عضله سازی در ناحیه آسیب دیده کمک می‌کند. اما ورزش‌های دو، تنیس و بسکتبال به دلیل ضربه به مفصل باعث تحلیل زانو می‌شود. دقت کنید برای انجام ورزش باید به فیزیوتراپیست مراجعه کنید. افق روشن، بهترین فیزیوتراپی در سعادت آباد است که با کمک متخصصین خود به درمان بیماران کمک می‌کند.
درمان قطعی آرتروز زانو در فیزیوتراپی افق روشن امکان پذیر است؟
آرتروز زانو درمان قطعی دارد؟ پاسخ این سوال به شرایط جسمی بیمار و میزان حاد بودن عارضه بستگی دارد. برخی مواقع با انجام روش‌های مختلف فیزیوتراپی برای آرتروز زانو مانند الکترو تراپی، لیزر تراپی، مگنت تراپی، سوزن خشک، منوال تراپی و تمرین‌های دستی بیمار بهبود پیدا می‌کند. افق روشن، کلینیک فیزیوتراپی سعادت آباد تهران است که تمامی خدمات برای آرتروز را ارائه می‌دهد. برای رزرو نوبت می‌توانید با شماره 02188686800 تماس بگیرید. اگر با انجام فیزیوتراپی بهبود حاصل نشد فرد باید خود را برای عمل جراحی آرتروز زانو آماده کند. اگر سوالی در مورد این عارضه دارید با متخصصین فیزیوتراپی افق روشن به اشتراک بگذارید. قطعاً در اولین فرصت پاسخگو خواهند بود.
