مفصل ران یک مفصل گوی و کاسه ای است آگر گوی سر استخوان ران که در داخل کاسه (حفره) لگن به طور کامل قرار نگیرد و به خوبی پوشیده نشود منجر به در رفتگی مفصل ران می شودکه به آ دسپیلازی مفصل ران گفته میشود این حالت بیشتر در نوزادان دیده میشود اما ممکن است تا نوجوانی و حتی اوایل جوانی نیز مشخص نشده باشد و دی این مرحله خود را نشان دهد . این عارضه بیشتر در دختران شایع است و ممکن است یک مفصل و یا هر دو مفص دچار این اختلال شده باشند. در صورت وجود این مشکل، مفصل دچار دررفتگی نسبی یا کامل میشود. اگر در بدو تولد اختلال موجود در مفصل نوزاد به خوبی توسط پزشک تشخیص داده شود میتوان با تجویز یک بریس، مشکل را برطرف نمود. اما اگر علائم بیمار تا زمان جوانی بروز نکند در این مرحله ممکن است عوامل جراحی پیشنهاد شود. زیرا عدم درمان آن باعث میشود که به مرور زمان به غضروف لبهی کاسه در لگن (استابولوم) فشار وارد شده و سبب پارگی آن شود. همچنین فشارهای وارده به سر استخوان ران در قسمتهایی ممکن است زیادتر باشد و باعث ایجاد زودهنگام آرتروز مفصل ران شود. بنابراین جهت جلوگیری از عوارض جبرانناپذیر آن بهتر است هرچه زودتر درمان این بیماری شروع شود.
دلایل دیسپلازی مفصل ران
- عوامل ژنتیکی و سابقهی خانوادگی
- پایین بودن سطح مایع آمونیاتیک در دوران بارداری باعث عدم شکل گیری مناسب مفصل ران جنین میشود.
- نوزادی که در وضعیت بیریچ بهدنیا میآید (بهتر است اگر در سونوگرافی دوران بارداری، جنین در این وضعیت دیده شد برای تشخیص دیسپلازی غربالگری شود).
- در فرزند اول احتمال این درگیری بیشتر بوده است بهخصوص در پای چپ با احتمال بیشتری بروز میکند.
علائم دیسپلازی مفصل ران
- اختلاف طول هردو اندام تحتانی نسبت به هم
- لنگیدن حین راه رفتن
- راه رفتن روی نوک انگشتان یا راه رفتن اردکوار
- چینهای پوستی نابرابر روی هر یک از رانها (در نوزادان)
- انعطافپذیری و دامنهی حرکتی کمتر در یکی از مفاصل ران نسبت به دیگری
- درد در ناحیهی کشاله ران
- تشدید درد در هنگام انجام فعالیتهایی مانند نشستن، راه رفتن و دویدن
- شنیدن صدای تق مانند در حین راه رفتن و حرکت مفصل ران
- در موارد پیشرفته، دشوار شدن انجام فعالیتها
تشخیص دیسپلازی مفصل ران
بیشتر علائم این عارضه در یک سال اول پس از تولد بروز میکند. پس از تولد، پزشک متخصص اطفال با دقت حرکات مفصل ران و شکل ظاهری ناحیه را بررسی مینماید و پس از تست گرفتن از مفصل این شکل را شناسایی مینماید. این اختلال در هر سنی ممکن است خود را نشان دهد، برای تشخیص میزان مشکل و دررفتگی مفصل، پزشک ارتوپد، عکس رادیوگرافی در خواست میدهد.MRI و سیتیاسکن نیز میتواند به تشخیص دقیقتراین عارضه کمک نماید.
درمان دیسپلازی مفصل ران
در نوزادان و کودکان زیر یک سال پزشک استفاده از بریس مناسب مانند پاولیک هارنس را توصیه مینماید تا سر استخوان ران در وضعیت بهتری در استابولوم قرار گیرد و به رشد طبیعی مفصل ران کمک نماید. این روش معمولا 6 تا 12 هفته طول میکشد و معمولال پس از آن نیاز به جراحی نمیباشد. در صورتی که بریس نتواند نتیجهی مطلوب را ایجاد کند، ممکن است متخصص ارتپدی کودکان تصمیم به عمل جراحی مفصل بگیرد. اگر این بیماری در بزرگسالی، علائم خود را نشان دهد نیاز به جراحی میباشد البته درمانهای غیر جراحی مانند کم کردن وزن، استفاده از عصا و وسایل کمکی، فیزیوتراپی و آبدرمانی در کاهش علائم فرد موثر میباشد اما در موارد شدید و دررفتگی و نیمه دررفتگیهای مکرر نیاز است که جراحی با هدف اصلاح وضعیت قرارگیری حفرهی استابولوم در لگن انجام شود.
زیرا عدم درمان آن باعث بروز مشکلات جدیتری از جمله آرتروز مفصل ران خواهد شد که در این صورت بیمار ممکن است مجبور به جراحی تعویض مفصل شود. یکی از بهترین روشهای جراحی در این عارضه استئوتومی است. در این روش استخوان لگن از چند جا برش داده میشود و حفرهی استابولوم بهطور کامل جدا شده و در موقعیت بهتری نسبت به سر استخوان ران قرار میگیرد. معمولا پس از سه ماه استخوان جوش میخورد. در طول این دوره، پزشک بیمار را به فیزیوتراپی ارجاع میدهد، فیزیوتراپیست به بیمار آموزشهای لازم برای استفاده از عصا و واکر و نحوهی صحیح فعالیتهای روزمره را آموزش میدهد همچنین در صورت بروز درد و التهاب به کاهش ان کمک مینماید. پس از عمل جراحی نیاز است که عضلات اطراف مفصل ران و اندام تحتانی تقویت شود و عضلات انعطافپذیری خوبی کسب کنند. فیزیوتراپیست با آموزش تمرینات مناسب آنها همچنین انجام ماساژ و حرکات کششی میتواند در روند بهبود بیمار بسیار تاثیرگذار باشد. اگر فرد در مرحلهای باشد مه دیسپلازی باعث ایجاد آرتروز و تخریب مفصل شود، در این مرحله نیاز است که عمل تعویض مفصل هیپ (مفصل ران) صورت گیرد.