مفصل ران یا هیپ در اندام تحتانی، لگن را به استخوان ران متصل می‌کند، به دلیل اینکه این مفصل وزن زیادی را حین فعالیت‌های مختلف تحمل می‌نماید از جمله بزرگ‌ترین مفاصل بدن می‌باشد که توسط کپسول مفصلی، بورس‌ها و رباط‌های زیادی حفاظت شده است، این مفصل از نوع گوی و کاسه‌ای بوده و سر استخوان ران به شکل یک گوی در حفره‌ی لگن (حفره‌ی استابولوم) قرار گرفته است. سر مفصل توسط گردن فمور به تنه‌ی آن (تنه‌ی استخوان ران) متصل می‌شود این ناحیه سرشار از عروق خونی جهت تغذیه‌ی مفصل و استخوان است و شکستگی‌ای که در ناحیه مفصل ران اتفاق می‌افتد ممکن است به این عروق آسیب جدی وارد نموده و سبب اختلال در خونرسانی و در نهایت نکروز (مردن) بافت استخوانی شود. بنابراین، شکستگی این مفصل که به خصوص بین افراد میانسال و خانم‌های یائسه شیوع بیشتری دارد ممکن است خطر آفرین باشد.نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران، لخته شدن خون در ورید‌های عمقی DVT بروز مشکلات ریوی، عفونت و زمین گیر شدن از جمله عوارضی است که در نتیجه‌ی شکستگی هیپ ممکن است رخ دهد. در طولانی مدت نیز احتمال ایجاد مفصل افزایش می‌یابد. بعضی از استخوان‌های بدن مانند گردن فمور، مچ دست و مهره‌ها بیشتر تحت تاثیر پوکی استخوان قرار می‌گیرند بنابراین در صورت بروز ضربه و یا افتادن این نواحی ضعیف‌تر ممکن است دچار شکستگی شوند.
شکستگی هیپ از سه ناحیه ممکن است اتفاق بیوفتد:
- شکستگی داخل کپسول مفصل هیپ: این شکستگی در ناحیه‌ی حفره‌ی استابولوم و سر استخوان ران که به شکل گوی است ایجاد می‌شود و ممکن است باعث پارگی رگ‌های خونی که در ناحیه وجود دارد، شود.
- شکستگی گردن فمور (گردن استخوان ران): شکستگی در محل اتصال سر استخوان ران به تنه آن اتفاق می‌افتد که به این ناحیه گردن فمور گفته می‌شود. اگر شکستگی در این ناحیه رخ دهد نیز ممکن است عروق خونی آسیب ببیند و خونرسانی به مفصل مختل شود.
- شکستگی‌های تروکانت بزرگ و کوچک: برجستگی‌هایی در بالا و پایین محل اتصال گردن فمور به تنه‌ی آن وجود دارد که ممکن است دچار شکستگی و کنده شدن از تنه استخوان شود.
دلایل شکستگی هیپ
- افتادن از ارتفاع برای افراد جوانتر
- به زمین در اثر افتادن ساده در افراد مسن به دلیل پوکی استخوان
- ضربه‌ی مستقیم به ناحیه‌ی لگن و هیپ بیشتر در تصادفات
علائم شکستگی مفصل هیپ
- درد شدید در ناحیه لگن و کشاله‌ی ران
- عدم توانایی وزن اندازی روی مفصل آسیب دیده و یا راه رفتن
- کبودی در ناحیه آسیب که گاهی به ناحیه‌ی تناسلی و باسن نیز منتشر می‌شود.
- التهاب مفصل هیپ
- بی‌حسی یا گز‌گز در ناحیه‌ی بالایی ران
- تشدید درد حین نشستن و یا اجابت مزاج
تشخیص شکستگی مفصل هیپ
پزشک علاوه‌بر معاینه‌ی بالینی بیمار از جمله بررسی کبودی‌ها، التهاب حساسیت به لمس و توانایی ایستادن و راه رفتن بیمار، درخواست عکس رادیوگرافی می‌نماید تا از شکستن و یا دررفتگی مفصل مطلع شود. گاهی شکستگی‌ها خیلی جزئی و پنهان هست و در عکس x-Ray مشخص نمی‌شود و همچنین اگر پزشک بخواهد آسیب احتمالی به بافت نرم اطراف مفصل را چک کند ممکن است از بیمار MRI یا CT-SCAN گرفته نشود.
درمان شکستگی مفصل هیپ
پزشک پس از بررسی سن بیمار، مفصل شکستگی و نوع آن (شکستگی چند تکه یا با جابجایی و یا بدون جابجایی و …) و میزان پوکی استخوان، و یا درگیری عروقی در ناحیه، نوع درمان را مشخص می‌نماید. در شرایط خاصی ممکن است برای بهبود شکستگی پزشکتصمیم به جراحی نگیرد مانند بیماری که حال عمومی مساعدی نداشته باشد یا بیماری زمینه‌ای شدیدی داشته باشد که بیهوشی و جراحی برایش ریسک داشته باشد. گاهی نیز بیمار در وضعیتی است که حتی قبل از شکستگی قادر به راه رفتن نبوده و پزشک ترجیح می‌دهد که مفصل را عمل نکند. در صورتی که شکستگی پایدار باشد و جابجایی نداشته باشد نیز پزشک لزومی به عمل جراحی برای فیکس کردن شکستگی نمی‌بیند. اکثر افرادی که دچار شکستگی مفصل هیپ می‌شوند نیاز به جراحی دارند در افراد میانسال پس از جراحی ممکن است تا آخر عمر برای راه رفتن و جابجایی نیاز به وسیله کمکی نداشته باشند و استقلال عملکردی شان کمتر خواهد شد.
هرچه زودتر عمل جراحی روی مفصل دچار شکستگی انجام شود فرد سریع‌تر به فعالیت‌های قبلی خود باز می‌گردد. عمل‌ها جراحی برای شکستگی مفصل هیپ متفاوت است و ممکن است فقط پیچ و پلاک گذاشته شود یا پین گذاری در ناحیه انجام شود گاهی نیز شکستگی یه صورتی می‌باشد که لازم است کلا تعویض مفصلی انجام شود. مثلا در مواقعی که فرد دچار آرتروز بوده و شکستگی نیز به مشکل او اضافه می‌شود یا شکستگی در چند ناحیه از سر استخوان ران و حفره‌ی استابولوم اتفاق افتاده باشد که فیکس کردن آن امکان‌پذیر نباشد.
گاهی ممکن است فقط ترک خوردگی در استخوان اتفاق افتاده باشد، در این صورت نیاز به عمل جراحی نیست ولی لازم است بیمار به فیزیوتراپی ارجاع داده شود. فیزیوتراپیست پس از بررسی مکان شکستگی و علائم بیمار درمان را با هدف کاهش درد و التهاب، تقویتی عضلات آسیب‌دیده و ضعیف و بهبود دامنه‌ی حرکتی مفصل ران و اندام تحتانی و جوش خوردن سریع‌تر استخوان (به خصوص در سالمندان به دلیل پوکی استخوان و کندی روند ترمیم) شروع می‌کند. انجام مگنت و لیزر علاوه‌بر دیگر خدمات می‌تواند به بهبود سریع‌تر آسیب کمک نماید. از جمله اقداماتی که باعث برگشت حداکثری عملکرد بیمار خواهد شد که در فیزیوتراپی افق روشن در سعادت اباد انجام می‌شود تمرین درمانی است که شامل تمرینات تقویتی، کششی و انعطاف‌‌پذیری، هوازی و تمرینات تعادلی می‌باشد. به خصوص تمرینات تعادلی باعث افزایش حس عمقی مفصل شده و تعادل بیمار را تقویت می‌نماید تا از افتادن‌های پس از آسیب جلوگیری شود.
در صورتی که عمل جراحی برای ثابت کردن قطعات شکسته‌ی مفصل انجام شود، به منظور سرعت بخشیدن به دوران نقاهت بیمار، بازگشت سریع‌تر وی به زندگی و کسب بیشترین استقلال فردی لازم است فیزیوتراپیست با طرح برنامه شروع به درمان نماید تا عوارض بعد از جراحی از جمله خشکی مفصلی، ضعف عضلات و چسبندگی بافت نرم و … به حداقل برسد . راه اندازی بیمار پس از عمل جراحی از آموزش‌های مهمی است که توسط فیزیوتراپیست به بیمار داده می‌شود. همچنین فیزیوتراپیست استفاده‌ی درست از عصا یا واکر همچنین نحوه‌ی جا‌به‌جایی و انجام فعالیت‌های روتین بیمار را به او آموزش می‌دهد. فیزیوتراپی تنفسی برای افزایش ظرفیت حجم ریه و تقویت دیافراگم بلافاصله پس از عمل انجام خواهد شد. جهت راه اندازی بیمار علاوه بر دستگاه‌های کاهش دهنده‌ی درد و التهاب و تقویت کننده عضلات نیاز است فیزیوتراپیست با انجام درمان‌های دستی دامنه‌ی حرکتی مفصل هیپ را بدست آورد و تمرینات تخصصی برای راه رفتن و جا‌به‌جایی هرچه سریع‌تر برای بیمار شروع شود.
