دامنه‌ی حرکتی شانه از دیگر مفاصل بیشتر بوده و باعث می‌شود دست در جهات مختلفی حرکت داشته باشد. این خصوصیت مفصل شانه باعث‌شده ثبات مفصل شانه کمتر باشد. مفصل شانه یک مفصل گوی و کاسه‌ای است، در اطراف شانه رباط‌ها، تاندون‌ها و کپسول مفصلی وجود دارند که همگی در ثبات مفصل نقش خواهند داشت. کپسول مفصلی و رباط‌ها به عنوان ثبات‌دهنده‌های غیر فعال، مانع از خارج شدن سر استخوان بازو از داخل کاسه‌ی مفصل (حفره‌ی گلنوئید) در حین حرکت می‌شوند. تاندون‌های اطراف مفصل نیز به‌وسیله انقباض عضلاتشان به صورت فعال، حرکات بازو را کنترل می‌کنند و از دررفتگی و بی‌ثباتی شانه جلوگیری می‌نمایند.
حالت‌های دررفتگی
بیشترین حالت دررفتگی و نیمه دررفتگی شانه از قدام می‌باشد. زیرا کپسول مفصلی و رباط‌های جلوی شانه، ضعیف‌تر از بقیه‌ی نقاط مفصل هستند. اگر مفصل شانه از جای خود خارج شود و فرد به درمان آن بی‌توجه باشد، احتمال بروز مجدد آن وجود خواهد داشت و ممکن است منجر به دررفتگی مکرر مفصل شانه شود و با بی‌ثباتی مزمن همراه باشد. از پیامد‌های بی‌ثباتی مزمن شانه، آرتروز زود‌هنگام و یا پارگی لیبروم (غضروف لبه‌ی گلنوئید) می‌باشد. اگر سراستخوان هومروس (بازو) از حفره‌ی گلنوئید به‌طور کامل خارج‌شود، دررفتگی کامل است و اگر به‌طور جزئی از داخل مفصل به‌بیرون منحرف‌شود فرد دچار نیمه‌در‌رفتگی شده‌است. بی‌ثباتی و یا نیمه دررفتگی مفصل شانه به‌دلیل نقص در ساختار رباط‌ها، تاندون‌ها و کپسول‌مفصلی می‌باشد. هر یک از این اجزای ثباتی مفصل اگر به هر دلیلی دچار مشکل شوند، احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهد.
دلایل دررفتگی، نیمه‌در‌رفتگی و بی‌ثباتی شانه
- ضربه یا تروما: گاهی بر اثر تصادفات، ضربه مستقیم به یک جهت در مفصل شانه سقوط و اسیب‌های ورزشی (بیشتر در بسکتبال، پرتاب دیسک، شنا و …) مفصل، دچار دررفتگی و بی‌ثباتی می‌شوند.
- حرکات تکراری و فشار‌های مکرر: گاهی اوقات رباط‌ها و کپسول مفصل شانه به دلیل استرس‌های مداوم روی بافت طی حرکات مکرر دچار ضعف و شل شدن خواهد شد که همین دلیلی است که مفصل را مستعد دررفتگی و نیمه‌در‌رفتگی می‌نماید.
- انجام حرکات غلط و ناگهانی مانند پرتاب شدید یک شی
- بی ثباتی مفصل در چند جهت: گاهی اوقات رباط‌های شانه‌ی فرد بدون دلیل شل هستند و فرد بدون هیچ علتی دچار نیمه‌در‌رفتگی بی‌ثباتی در شانه می‌شود.
علائم دررفتگی، نیمه‌در‌رفتگی و بی‌ثباتی مفصل شانه
- درد در ناحیه‌ی شانه و عدم توانایی حرکتی شانه توسط فرد در دررفتگی کامل
- تغییر شکل مفصل بیشتر به شکل یک حفره و تو‌رفتگی در یک سمت مفصل در مقایسه با مفصل دیگر
- ضعف عضلانی
- احساس شل‌بودن و لق‌زدن (بی‌ثباتی) در شانه و گاهی حین‌حرکت کتف، شنیدن صدای پاپ یا کلیک
- احساس دررفتگی نا‌کامل و مکرر در شانه
- تورم و گاهی کبودی
- کم شدن دامنه‌ی حرکتی شانه و سخت شدن حرکت بازو توسط بیمار
تشخیص دررفتگی، نیمه دررفتگی و بی‌ثباتی مفصل
- پزشک علاوه‌بر پرسیدن سئوال‌هایی درمورد علت ایجاد عارضه، سبک‌زندگی فرد و سابقه‌ی پزشکی بیمار درخواست عکس x-Ray می‌نماید که هم از لحاظ دررفتگی و هم احتمال شکستگی استخوانی، مفصل را بررسی‌کند. همچنین در معاینه‌ی بالینی عضله‌ی دلتوئید و نشانه‌های (لند مارک) موجود در مفصل و مقایسه آن با شانه‌ی مقابل، نشانه‌های دررفتگی وجود خواهد داشت. پزشک تست‌های تشخیص این عارضه را روی بیمار انجام می‌دهد. گاهی ممکن‌است براثر بی‌ثباتی و در‌رفتگی‌های مکرر شانه، بافت‌های اطراف آن دچار مشکل و پارگی شده‌باشد. برای بررسی دقیق‌تر تست‌های تشخیص مانندMRI یا CI Scan از بیمار گرفته‌خواهدشد. مهم‌ترین بخش درمان در دررفتگی شانه، جا‌اندازی صحیح آن است و از آنجایی که هرچه از دررفتگی بگذرد، ورم و التهاب مفصل بیشتر می‌شود، جا اندازی و درمان سریع‌تر از اهمیت بالایی برخوردار است. اقدامات اولیه، بلافاصله بعد از دررفتگی و نیمه دررفتگی شامل کمپرس یخ روی محل به مدت 10 تا 15 دقیقه هر 3 تا 4 ساعت می‌باشد. مفصل آسیب‌دیده باید بی‌حرکت باشد و بایک پارچه یا یک آتل محکم بسته‌شود و تا زمان رساندن بیمار به مرکزدرمانی دچار آسیب بیشتر نشود. اگر مفصل دچار جا‌اندازی کامل شده باشد، لازم است پزشک، بعد‌از شناسایی، جهت دررفتگی اقدامات موردنیاز برای جا‌اندازی را انجام دهد و پس از جا‌اندازی مفصل برای مدت محدود یک هفته (بسته به تشخیص پزشک) توسط اسلینگ بازویی مفصل بی‌حرکت می‌ماند. اگر آسیب به بافت نرم یا استخوان نیز وجود داشته باشد، زمان این بی‌حرکتی افزایش می‌یابد. جهت کاهش درد و التهاب پزشک به بیمار، دارو‌های ضد التهاب غیر‌استروئیدی توصیه می‌نماید.
- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی در بهترین فیزیوتراپی سعادت اباد(افق روشن) یک روش غیرتهاجمی، بی‌ضرر و بسیار تاثیر‌گذار در درمان دررفتگی و نیمه دررفتگی و ازبین‌بردن بی‌ثباتی، در مفصل شانه می‌باشد. به‌خصوص در ورزشکارانی که احتیاج به بازگشت سریع به ورزش حرفه‌ای خود دارند. پس از اتمام مدت بی‌حرکتی، نیاز است فرد، اقدامات درمانی جهت افزایش کنترل شده‌ی دامنه‌ی حرکتی، تقویت عضلات ثباتی و کاهش درد و التهاب انجام دهد. به همین دلیل مراجعه به فیزیوتراپی، بهترین اقدام پس از بروز مشکل می‌باشد. حتی در افرادی که دچار نیمه دررفتگی و یا دررفتگی مکرر شانه هستند. فیزیوتراپی میتواند با تقویت عضلات اطراف شانه، از بروز دررفتگی جلوگیری نماید.
فیزیوتراپیست بااستفاده از دستگاه‌هایی مانند: لیزر، تکار، الکتروتراپی و اولتراسوند، میتواند درد و التهاب ناحیه را کاهش‌داده. همچنین به ترمیم کپسول مفصلی، رباط‌ها و تاندون‌های آسیب‌دیده کمک‌نماید. افراد، معمولا پس‌از بروز این آسیب، ترس از حرکت‌دادن مفصل شانه را دارند. یک فیزیوتراپیست مجرب به‌بیمار اطمینان‌می‌دهد که در صورت انجام تمرینات مناسب و تقویت‌کردن عضلات (ثبات داینامیک) اطراف شانه، فرد میتواند بدون ترس، حرکات را انجام‌داده و از بروز مجدد آسیب جلوگیری‌شود. ممکن است جهت ریلکس شدن بعضی عضلات، فیزیوتراپیست از درمان‌های دستی نیز برای بهبود سریع‌تر کمک بگیرد. توصیه‌هایی درخصوص فعالیت‌های روزمره و پرهیز از اقدامات خطر‌آفرین (که ممکن است احتمال بروز مجدد آسیب را افزایش دهند) از جانب فیزیوتراپیست به بیمار داده‌می‌شود که رعایت آنها در بهبود کامل بیماری بسیار موثر خواهدبود.
- جراحی
اگر در‌رفتگی‌ها مجدد اتفاق افتاد و درمان‌های قبلی بی‌تاثیر بود، جراحی شانه جهت افزایش ثبات انجام می‌شود. دراین روش، رباط یا کپسول مفصلی پاره‌شده و یا کشیده‌شده، مجدد به هم متصل می‌شود. این‌جراحی میتواند به‌صورت بسته باروش آرتروسکوپی انجام‌شود. بعد از جراحی، 6 هفته توسط اسلینگ باید مفصل بی‌حرکت باقی بماند. بیمار باید در این مدت مفاصل دیگر خود مانند آرنج و مچ دست را حرکت دهد تا دامنه‌ی حرکتی آنها دچار مشکل نشود. پس از دوره، احتیاج به انجام فیزیوتراپی جهت برطرف کردن عوارض پس از جراحی مانند ضعف عضله، خشکی مفصل و کاهش دامنه‌ی حرکتی می‌باشد.
