مفصل ساکروایلیاک یک مفصل کوچک و محکم است که محل اتصال استخوان‌های لگن به مهره‌های ستون فقرات و استخوان خاجی میباشد که با ایجاد کردن قسمت بالشتکی مانند بین استخوان‌ها و جذب ضربات، امکان حرکت لگن را به‌وجود می‌آورد. هرفرد دو مفصل ساکروایلیاک دارد که در سمت راست وچپ لگن قرار دارد. مفاصل ساکروایلیاک حرکت محدودی دارند و استفاده بیش‌از حد از این مفاصل موجب التهاب و بروز درد و حساسیت در این ناحیه می‌شود. در 15 تا 30 درصد مبتلایان به کمردرد مکانیکی، سندرم مفصل ساکروایلیاک از دلایل مهم بروز درد میباشد.
علل سندرم مفصل ساکروایلیاک
- شل و سفت شدن رباط‌ها در این مفصل یکی از علل بروز درد در ناحیه است که ممکن است براثر تصادف، بارداری و زایمان، زمین خوردن و یا انجام جراحی‌های ستون فقرات و یا مفصل ران به‌وجود آید)
- عدم هماهنگی حرکت مفصل به دلایلی چون آرتروز زانو یا هیپ، ضعف و یا بلندتر بودن یکی از پاها نیز می‌تواند از علل بروز درد در این مفصل باشد.
- بیماری‌های خودایمینی مانند انکیلوزین اسپاندیلو آرتروپاتی و نقرس.
- پوشیدن کفش‌های نامناسب پس از جراحی‌های پا و مچ پا می‌تواند باعث تخریب این مفصل شود.
- وارد شدن فشار به‌صورت مکرر برروی مفصل براثر بعضی حرکات تکراری
- تنش و گر گرفتگی‌های عضلانی: اسپاسم‌های شدید که باعث ایجاد تنش اضافی در مفصل می‌شود که در طول زمان منجر به تخریب و درد مفصل می‌شود.
- وجود عفونت در مفصل ساکروایلیاک
علائم سندرم ساکروایلیاک
علائم و نشانه‌های این عارضه بسیار شبیه به دردهای عصب سیاتیک ناشی از تنگی کانال میباشد مانند:
- درد در ناحیه‌ی کمر
- درد در ناحیه باسن
- درد در کشاله ران و یا پشت ران که گاها تا پایین پاها امتداد پیدا می‌کند.
- عدم توانایی نشستن طولانی مدت به علت درد
- احساس درد هنگام خوابیدن به سمتی که مفصل آن دچار آسیب شده است.
- درد به هنگام تغییر دادن وضعیت بدن (مثلا از حالت نشسته به ایستاده)
- درد همراه با سفتی در کمر و احساس سوزش در لگن
علائم فوق ممکن است حین فعالیت‌هایی مانند نشستن، ایستادن، خوابیدن، راه رفتن و بالا رفتن از پله و رانندگی و یا هنگام سرفه و عطسه بدتر شوند و هنگام دراز کشیدن درد آرام‌تر شود.
تشخیص سندرم مفصل ساکروایلیاک
در ابتدا پزشک برای تشخیص این عارضه بررسی سوابق پزشکی بیمار و ارزیابی جسمانی لازم است که شامل سوالاتی در مورد محل دقیق درد و یا هرگونه مشکلی که ایستادن یا خوابیدن شما را دچار اختلال کرده می‌شود. پزشک ممکن است از شما بخواهد تا در وضعیت‌های مختلفی قرار بگیریدو به منظور معاینه‌ی مفصل ممکن است آن را لمس کند و یا تست‌های تشخیصی از شما بگیرد تا این عارضه را از سایر آسیب‌ها افتراق دهد. مانند تست دیسترکشن، کاپرشن، گانسلن و … همچنین ممکن است برای بررسی مشکلات اجتماعی، پزشک تصویر برداری ایکس ری و یا سی تی اسکن برای بیمار تجویز کند تا بخش‌های ملتهب مفصل را تشخیص دهد.
درمان سندرم مفصل ساکروایلیاک
درمان‌های خانگی موثر برای کاهش درد و التهاب در این ناحیه شامل:
- یخ درمانی و یا گرما درمانی جهت تسکین درد
- خوراکی‌هایی که در کاهش التهاب موثرند می‌تواند در رژیم غذایی بیمار قرار گیرد مانند روغن زیتون، ماهی، گردو، بادوم و دیگر مغز‌ها
- دارو‌های مسکن و ضد التهاب‌های غیر استروئیدی که ممکن است به دستور پزشک تجویز شوند مانند ایبوپروفن و استامینوفن
- تغییر در وضعیت خوابیدن و رعایت شیوه خوابیدن صحیح (خوابیدن به پهلو و قرار دادن بالشت بین زانو‌ها) در تسکین درد موثر است.
- استفاده از کمربند‌های ساکروایلیاک (ساپورت یا بریس) که موجب افزایش پایه‌ی مفصل می‌شوند که می‌توانند تا تسکین درد مورد استفاده قرار بگیرند.
- کاهش فعالیت‌های شدید بدنی یا ورزش تا بهبود عارضه
- درمان غیر جراحی: یک برنامه درمانی و توانبخشی مناسب به کاهش درد و التهاب و بهبود توانایی حرکتی و قدرتی بیمار کمک نموده و موجب سهولت فعالیت‌های روزانه گردد.
فیزیوتراپیست متخصص راه‌هایی برای کنترل علائم و مدیریت شرایط به شما می‌آموزد، همچنین شیوه‌ی صحیح ایستادن و راه رفتن را به بیمار آموزش می‌دهد تا طی روند درمان مفصل ساکرو ایلیاک تنظیم شود و گستره‌ی حرکتی مطلوب دوباره به دست آید. با انجام ورزش‌هایی که توسط فیزیوتراپیست به بیمار داده می‌شود می‌توان حرکت طبیعی از مفصل را بازیابی نمود و حساسیت عصب سیاتیک را در ناحیه تسکین داد.
- تزریق در مفصل: تزریق کورتیکواستروئید‌ها در محل مفصل یکی از رهکار‌های کاهش درد و التهاب میباشد. هر چند این دارو‌ها باعث تسکین طولانی مدت نمی‌شوند و تاثیر آنها کوتاه مدت است و علاوه بر آن استفاده از این دارو‌ها محدودیت نیز دارد.
- جراحی: روش‌های غیر تهاجمی‌تری که برای درمان سندرم ساکروایلیاک وجود دارد شامل جراحی فیوژن ، عصب‌برداری با استفاده از امواج رادیوفرکانس و کاشت محرک الکتریکی در محل مفصل می‌باشند.
