بروز بسیاری از بیماری‌ها در انسان ترکیبی از فاکتورهای فیزیکی، ژنتیک، عادات و سبک زندگی است. شناسایی به موقع آن‌ها از طریق علائم مختلف باعث می‌شود روند درمان سریع‌تر انجام شود. فتق دیسک کمر نیز از این قاعده مستنثی نیست. افزایش سن، حرکات نامناسب و پیوسته در طول شبانه روز و فشارها باعث می‌شود فرد بیرون زدگی دیسک را تجربه کند. از علائم مهم آن می‌توان به کاهش دامنه حرکتی، درد و بی حسی در اندام تحتانی اشاره کرد.
فیزیوتراپی افق روشن با کمک متخصصین خود و مجهزترین دستگاه‌ها درمان فتق دیسک کمر را انجام می دهد. قبل از اقدام به درمان می‌توانید یک جلسه مشاوره رایگان با متخصصین داشته باشید. برای این منظور می‌توانید با کارشناسان مجموعه تماس بگیرید.
در ادامه مقاله می‌خواهیم به صورت تخصصی اما با زبانی ساده درمان قطعی بیرون زدگی دیسک کمر را مورد بررسی قرار دهیم. پس از شما دعوت می‌کنیم تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.
فتق دیسک کمر چیست؟
بدون در نظر گرفتن مهره‌های گردنی، ستون فقرات از 26 مهره تشکیل شده است. بین هر دو مهره در ستون فقرات ساختاری ژله‌ای به شکل یک بالشتک از جنس غضروف وجود دارد که نقش آن جذب فشارهای وارد شده به مهره و اجازه انجام حرکات بین دو مهره است. به این بالشتک‌ها در واقع دیسک گفته می شود. بیرون زدگی دیسک کمر عارضه‌ای شایع است که در آن هسته داخلی دیسک لایه‌های بیرونی رو پاره می‌کند و دچار بیرون‌زدگی یا فتق دیسک می‌شود. این عارضه یکی از شایع ترین علت‌های کمردرد، درد ساق پا یا درد سیاتیک است.
فتق دیسک یا Lumbar disc herniation وضعیتی است که می‌تواند در هر نقطه از ستون فقرات رخ دهد، اما در بیشتر مواقع در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد. حدود 60 تا 80 درصد افراد در بخشی از زندگی خود کمردرد را تجربه می‌کنند. برخی از این افراد به دلیل فتق دیسک کمر با درد پا و بخش‌هایی از کمر دست و پنجه نرم می‌کنند. نام‌های دیگر فتق دیسک عبارتند از:
- دیسک برآمده
- دیسک لغزنده
- دیسک پاره شده
- دیسک بیرون زده
فتق دیسک کمر بسیار دردناک است زیرا مانع از انجام بسیاری از فعالیت‌های روزانه می‌شود. اما بیشتر افراد با چند هفته یا چند ماه استراحت و درمان‌های غیر تهاجمی مانند فیزیوتراپی دوباره می‌توانند سلامتی خود را بدست آورند.
علت فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر دلایل مختلفی دارد که باید توسط پزشک مربوط تشخیص داده شود. زیرا با توجه به هر علت می‌توان درمان مناسبی را برای آن انتخاب کرد. برای مثال فتق دیسک اغلب نتیجه ساییدگی و پارگی طبیعی دیسک‌های بین مهره‌ای ناشی از افزایش سن است. در کودکان و بزرگسالان، دیسک‌ها درون خود آب یا مایع بیشتری دارند. اما با افزایش سن، محتوای آب در دیسک‌ها کاهش پیدا کرده و انعطاف خود را از دست می‌دهند. به همین دلیل دیسک‌ها کوچک شده و فضای بین مهره‌ها باریک‌تر می‌شود. باریکی فضای مهره‌ها باعث می‌شود در اثر کوچک‌ترین ضربه فرد دچار فتق دیسک شود. در ادامه می‌خواهیم دلایل مهم دیگر را مورد بررسی قرار دهیم.
| علت‌های مهم فتق دیسک | توضیحات |
| حمل اجسام سنگین به روش نادرست | استفاده از کمر به‌جای پاها فشار بسیاری به دیسک‌ها وارد کرده و ممکن است باعث پارگی آن‌ها شود. |
| آسیب‌های ناگهانی یا حوادث | ضربه، سقوط یا فشارهای ناگهانی می‌تواند منجر به جابجایی یا پارگی دیسک‌ها در کمر شود. |
| اضافه‌وزن و چاقی | اضافه وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم، فشار بیشتری بر دیسک‌های کمری وارد می‌کند. |
| نشستن طولانی‌مدت و وضعیت بدنی نادرست | نشستن زیاد و خمیدگی مداوم باعث فشار طولانی مدت به دیسک‌ها می‌شود. |
| عوامل ژنتیکی و ارثی | برخی افراد به‌طور ژنتیکی مستعد ضعف دیسک یا مشکلات ستون فقرات هستند. |
| فعالیت‌های تکراری یا حرکات نادرست | انجام حرکات خم‌شدن یا چرخش در ورزش یا کار، به صورت پیوسته فشار بسیاری به کمر وارد می‌کند. |
| ضعف عضلات مرکزی | ضعف عضلات شکم و پشت، پایداری ستون فقرات را کاهش داده و دیسک‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد. |
علائم بیرون زدگی دیسک کمر
علائم پارگی دیسک کمر با توجه به این که مشکل در کجای ستون فقرات باشد، کاملاً متفاوت است. درست است که یک درد رایج در ناحیه کمر احساس می‌کنید، اما محل لغزش دیسک ممکن است منجر به علائم اضافی و متفاوتی شود.
- بروز درد عصب سیاتیک. در مواقع شدید، درد یک طرف باسن و ساق پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد
- درد موضعی در ناحیه کمر
- گزگز و بی حسی در پاها یا اندام تحتانی خصوصاً در انگشتان پا
- کاهش قدرت و ضعف عضلانی پا که سبب ناتوانی در راه رفتن می‌شود
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع در موارد حاد
- حساسیت به لمس در ناحیه فتق دیسک
- افزایش درد هنگام عطسه یا سرفه
- احساس سنگینی یا فشار در پاها
- درد در زمان تغییر وضعیت بدن (مثلاً از حالت نشسته به ایستاده)
- تغییرات در احساس لمس و دما در اندام‌های تحتانی
- درد در ناحیه لگن یا پشت ران‌ها
- درد شدید و پیوسته حتی در زمان استراحت
- تشدید درد با انجام فعالیت‌های فیزیکی مانند ورزش یا حمل اجسام سنگین
- اختلالات جنسی مانند درد حین رابطه جنسی یا کاهش میل جنسی در شرایط حاد
افزایش خطر ابتلا به عارضه فتق دیسک، هشدار جدی
برخی عوامل در زندگی انسان خطر ابتلا به بیماری فتق دیسک را افزایش می‌دهد. به این ترتیب با شناسایی آن‌ها می‌توانید از ابتلا به این عاضه جلوگیری کنید.
| عامل افزایش خطر | توضیحات |
| جنسیت | مردان بین ۲۰ تا ۵۰ سال بیشتر از زنان در معرض فتق دیسک کمر قرار دارند. |
| حمل اجسام | استفاده از عضلات پشت به‌جای پاها هنگام بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند منجر به فتق دیسک شود. همچنین چرخاندن بدن هنگام بلند کردن می‌تواند آسیب به کمر وارد کند. بلند کردن اجسام در حالی که زانوها خم است بجای خمیدگی کمر می‌تواند از ستون فقرات محافظت کند. |
| اضافه وزن | وزن اضافی فشار بیشتری به دیسک‌های کمر وارد کرده و می‌تواند خطر فتق دیسک را افزایش دهد. |
| فعالیت‌های تکراری و مداوم | مشاغل فیزیکی سخت که نیاز به بلند کردن، کشیدن، خم شدن یا چرخیدن مداوم دارند می‌توانند فشار زیادی به ستون فقرات وارد کنند. استفاده از تکنیک‌های صحیح در بلند کردن و حرکت می‌تواند به کاهش این فشار کمک کند. |
| رانندگی مکرر | نشستن طولانی‌مدت و لرزش ناشی از موتور خودرو فشار زیادی به ستون فقرات و دیسک‌ها وارد می‌کند. |
| سبک زندگی کم‌تحرک | عدم فعالیت بدنی و ورزش نکردن می‌تواند موجب ضعف عضلات پشتی و کمر شود که خطر فتق دیسک را افزایش می‌دهد. |
| مصرف سیگار | سیگار کشیدن باعث کاهش جریان اکسیژن به دیسک‌ها می‌شود و می‌تواند روند تخریب آن‌ها را تسریع کند. |
تشخیص فتق دیسک کمر
پزشک برای تشخیص این موضوع ابتدا باید معاینات دقیقی را انجام دهد و سپس درمان یا داروهای لازم را تجویز کند.
معاینه عصبی
در معاینه عصبی، پزشک قادر است ضعف عضلانی یا از دست دادن حس را تشخیص دهد. این نوع معاینه در مراحل زیر انجام می‌شود.
بررسی قدرت عضلانی: پزشک قدرت عضلات ساق پا را با ارزیابی نحوه راه رفتن بر روی پاشنه و انگشتان پا آزمایش می‌کند. همچنین ممکن است قدرت عضلانی سایر قسمت‌های بدن شما را نیز مورد بررسی قرار دهد.
تشخیص از دست دادن حس: متخصص با بررسی این که آیا می‌توانید لمس سبکی در ناحیه پا خود احساس کنید، از دست دادن حس را ارزیابی می‌کند.
آزمون رفلکس‌ها: پزشک رفلکس‌های شما را در نواحی زانو و مچ پا تست می‌کند. منظور از رفلکس‌ها در این متن، واکنش‌های غیرارادی بدن به محرک‌های خاص است که توسط سیستم عصبی کنترل می‌شود. در صورتی که یک ریشه عصبی فشرده در ستون فقرات وجود داشته باشد، ممکن است این رفلکس‌ها به‌درستی واکنش ندهند.
تست بلند کردن پای مستقیم یا SLR این تست به‌ویژه در بیماران جوان‌تر برای پیش‌بینی وجود فتق دیسک استفاده می‌شود. در طول آزمایش، شما به پشت دراز می‌کشید و پزشک با دقت پای آسیب‌دیده‌تان را بلند می‌کند. زانوی شما باید صاف بماند. اگر در ناحیه پایین و زیر زانو درد احساس کنید، این یکی از نشانه‌های مهم از فتق دیسک کمر است.
تست‌های تصویر برداری
MRI، تصاویری واضح از بافت‌های نرم بدن، از جمله دیسک‌های بین مهره‌ای، ارائه می‌دهد. پزشک شما ممکن است برای تأیید تشخیص و کسب اطلاعات بیشتر در مورد اعصاب نخاعی تحت تأثیر، اسکن MRI را تجویز کند.
در صورتی که انجام این تست برای افراد دشوار باشد، ممکن است به جای آن، یک توموگرافی کامپیوتری (CT) یا سی‌تی میلوگرام از سمت متخصص تجویز شود.
درمان فتق دیسک کمر، از ساده‌ترین تا پیچیده‌ترین راهکارها
اکثر بیمارانی که با فتق دیسک کمر دست و پنجه نرم می‌کنند طی چند روز یا چند هفته با استراحت بهبود پیدا می‌کنند. به طور معمول، اکثر بیماران تا 3 تا 4 ماهگی بدون علائم هستند. اما اگر دردی را به صورت مداوم در ناحیه کمر خود حس می‌کنید، بهتر است بدون معطلی به پزشک مراجعه کنید. در ادامه می‌خواهیم روش‌های درمانی مختلف فتق دیسک را مورد بررسی قرار دهیم.
درمان خانگی فتق دیسک کمر
درمان خانگی فتق دیسک کمر معمولاً شامل استراحت کوتاه‌مدت، استفاده از یخ یا گرما برای کاهش التهاب و درد، و انجام تمرینات کششی ملایم برای تقویت عضلات کمر و پشتیبانی از ستون فقرات می‌شود.
مصرف مسکن‌های ضد التهابی مانند ایبوپروفن نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. همچنین، مهم است که از فعالیت‌های سنگین و حرکات ناگهانی برای جلوگیری از فشار به دیسک، خودداری شود. انجام تمرینات تقویتی برای عضلات کمر و شکم پس از کاهش درد، می‌تواند به بهبود وضعیت و پیشگیری از آسیب‌های آینده کمک کند. پس روش‌های درمان خانگی فتق دیسک به صورت کلی عبارتنداز:
- استراحت کوتاه‌مدت
- استفاده از یخ یا گرما برای کاهش التهاب و درد
- انجام تمرینات کششی ملایم برای تقویت عضلات کمر
- مصرف مسکن‌های ضد التهابی (مانند ایبوپروفن)
- خودداری از فعالیت‌های سنگین و حرکات ناگهانی
- انجام تمرینات تقویتی برای عضلات کمر و شکم پس از کاهش درد
- مشورت با پزشک قبل از شروع درمان خانگی
فیزیوتراپی برای پارگی دیسک کمر
همیشه هم درمان‌های خانگی یا سنتی برای برخی از بیماری‌ها کار ساز نیست. فتق دیسک اگر در شرایط حاد باشد، فرد را به شدت بی تاب می کند. به بیان ساده‌تر آرامش را از او می گیرد. زیرا در طول شبانه روز دردهای بسیاری را مخصوصاً در ناحیه کمر و اندام‌های تحتانی حس می کند. بنابراین در این شرایط بهتر است سراغ روش‌های غیر تهاجمی یا فیزیوتراپی برویم.
افق روشن، فیزیوتراپی در سعادت آباد تهران است که با کمک متخصصین خود و جدیدترین دستگاه‌ها خدمات درمانی پارگی دیسک را ارائه می‌دهد. ابتدا شرایط بیمار با توجه به مدارک موجود پزشکی ارزیابی شده، سپس تعداد جلسات و نوع روش درمانی مشخص می‌شود. در فیزیوتراپی فتق دیسک کمر اکثرا از روش‌های زیر به کار گرفته می‌شود.
- لیزر تراپی
- سوزن خشک (Dry needling)
- تمرین درمانی
- دستگاه ترکشن
- تحریک الکتریکی
- الکترو اکوپانکچر
- تکارتراپی
- مگنت تراپی
- اولتراسوند تراپی
- تمرینات کششی و…
برای رزرو مشاوره رایگان قبل از درمان می‌توانید با کارشناسان کلینیک فیزیوتراپی سعادت آباد در ارتباط باشید.
عمل جراحی فتق دیسک؛ گزینه آخر درمان
عمل جراحی فتق دیسک کمر برای رفع فشار از روی عصب‌های نخاعی انجام می‌شود. معمولاً در این روش جراح باید بخشی از دیسک آسیب‌دیده را حذف کند. رایج‌ترین روش، دیسککتومی است که در آن متخصص از طریق یک برش کوچک در کمر، قسمت بیرون‌زده دیسک را خارج می‌کند. در برخی موارد، از روش‌های کم‌تهاجمی مانند جراحی با لیزر یا اندوسکوپی استفاده می‌شود که آسیب به بافت‌های اطراف را به حداقل می‌رساند.
هدف اصلی جراحی، کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و پیشگیری از آسیب‌های بیشتر به ستون فقرات است. معمولاً پس از جراحی، فرد به برنامه توان‌بخشی و فیزیوتراپی نیاز دارد تا بهبودی کامل را بدست آورد. از روش های دیگر جراحی می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- جراحی لامینکتومی: برداشتن قسمتی از استخوان مهره برای دسترسی به دیسک
- جراحی فیوژن مهره‌ها: ثابت کردن مهره‌ها به یکدیگر برای کاهش فشار روی دیسک
ورزش مناسب برای بیرون زدگی دیسک کمر
هر نوع ورزشی نه تنها برای سلامتی مناسب نیست بلکه می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به فرد وارد کند. افرادی که با فتق دیسک کمر دست و پنجه نرم می‌کنند، با انجام یکسری از ورزش‌ها می‌توانند کاهش درد و تقویت عضلات را تجربه کنند. اما این نکته را باید مدنظر داشته باشید که تمام حرکات باید با مشورت پزشک یا متخصص مربوطه انجام شود. در ادامه می‌خواهیم چند نوع ورزش برای بیرون زدگی دیسک کمر را مورد بررسی قرار دهیم.
جدول ورزش بیرون زدگی دیسک کمر
| حرکات ورزشی | توضیحات عملی |
| کشش گربه و شتر | در حالت چهار دست‌وپا قرار بگیرید. کمر خود را به‌آرامی به سمت بالا گرد کنید (حالت گربه)، سپس آن را به سمت پایین خم کنید (حالت شتر). این حرکت به کاهش تنش عضلات کمک می‌کند. |
| پل زدن | به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کرده و کف پاها را روی زمین قرار دهید. لگن خود را به‌آرامی از زمین بلند کرده و چند ثانیه نگه دارید. سپس به آرامی پایین بیاورید. |
| کشش زانو به سینه | به پشت دراز بکشید. یک زانو را با دست‌ها به سمت قفسه سینه نگه دارید. این حرکت به کاهش فشار روی دیسک‌ها کمک می‌کند. |
| چرخش آهسته کمر | به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کرده و به‌آرامی هر دو زانو را به یک طرف بچرخانید و برای چند ثانیه نگه دارید. سپس این حرکات را به طرف دیگر تکرار کنید. |
| کشش همسترینگ | روی زمین بنشینید و یک پا را صاف کنید. با دستان خود به‌آرامی به سمت انگشتان پای صاف‌شده خم شوید و چند ثانیه نگه دارید. برای کشش عضلات پشت پا از این حرکت استفاده کنید. |
| تمرین سجده | روی زانوها بنشینید و دستان خود را به جلو دراز کنید و کمر خود را به‌آرامی کشش دهید. برای کاهش فشار روی کمر این حرکت را در طول روز انجام دهید. |
| کشش مار کبری | روی شکم دراز بکشید و دست‌ها را زیر شانه قرار دهید. بالاتنه خود را با کمک دست‌ها از زمین بلند کنید و کمر را کشش دهید. |
| سفت کردن عضلات شکم | برای تقویت عضلات مرکزی بدن، به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید، عضلات شکم را به سمت داخل بکشید و چند ثانیه نگه دارید، سپس رها کنید و تکرار کنید. |
کلیدهای دستیابی به زندگی بدون درد با درمان فتق دیسک کمر
با روش‌های غیر تهاجمی در فیزیوتراپی یک بار برای همیشه فتق دیسک کمر را درمان کنید و با درد خداحافظی کنید. وجود بیماری و دردهای مختلف در زندگی مانع از انجام فعالیت‌های روزانه و شخصی می‌شود. به همین دلیل همیشه به نفر دومی برای انجام کارها نیاز است. برای مثال فتق دیسک با علائمی مانند بی حسی، گزگز پا، درد در ناحیه کمر، کاهش دامنه حرکتی، بی اختیار در ادرار و مدفوع همراه است. از طرفی حمل اجسام سنگین، اضافه وزن، حرکات پیوسته، سبک زندگی غلط و کم تحرکی خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد. اما با تشخیص و درمان به موقع می‌توان از پیامدهای منفی آن پیشگیری کرد.
افق روشن، فیزیوتراپی خوب در سعادت آباد تهران است که تاکنون به بیش از هزار مراجعه کننده خدمات درمانی را ارائه داده است. برای رزرو نوبت می‌توانید با شماره 02188686800 تماس بگیرید. همچنین سوالات و ابهامات خود را مطرح کنید. بدون شک متخصصین در اولین فرصت پاسخ خواهند داد.